Hoofdstuk 7
Financiën

In dit hoofdstuk verantwoorden wij ons over de belangrijkste financiële ontwikkelingen en prestaties en uitdagingen die de universiteit afgelopen jaar hebben beïnvloed. We reflecteren op de, veelal strategische, keuzes die zijn gemaakt, evenals de duurzame impact daarvan op de universiteit, studenten, medewerkers en de maatschappij. Ook kijken we vooruit en geven we inzicht in de verwachte ontwikkelingen voor de aankomende vijf jaren.

Het afgelopen jaar wordt gekarakteriseerd door ingrijpende veranderingen in het hoger onderwijs, zowel nationaal als internationaal. Het dynamische politieke klimaat en de economische omstandigheden dagen ons uit ons in te zetten voor het versterken van onderwijsaanbod, het verhogen van de onderzoeksprestaties en het regionaal en wereldwijd verder uitbreiden van onze maatschappelijke rol als kennisinstelling. Specifieke aandacht ging uit naar innovatie op het gebied van huisvesting en digitalisering (zoals AI), internationalisering en het bevorderen van het welzijn van studenten en medewerkers. Deze initiatieven dragen bij aan de stabiliteit en het toekomstbestendig houden van onze instelling.

De omgeving verandert op het gebied van energietransitie, inflatie, duurzamere economie en digitalisering en dat heeft ook gevolgen voor de financiële positie van de universiteit. Daarbovenop komen de aangekondigde bezuinigingen in het hoger onderwijs van het kabinet Schoof, waaronder het verdwijnen van de starters- en stimuleringsbeurzen en de uitvoering van de Wet internationalisering in Balans. Deze maatregelen leiden tot een toenemende financiële druk, die al hoog is door de loon- en prijsstijgingen en de spanningen op de arbeidsmarkt. Bovendien heeft het verdwijnen van de beurzen naar verwachting ook invloed op de werkdruk en het welzijn van onze medewerkers. Frequente informatie over hoe we er voorstaan op financieel gebied wordt door deze uitdagingen nog belangrijker.  

Ondanks deze (financiële) uitdagingen blijven we ons inzetten voor een inclusieve leer- en werkomgeving met maatschappelijk impact. We blijven deze koers volgen en doen dat samen met onze studenten, medewerkers en partners. Deze koers komt ook tot uiting in de nieuwe strategische periode 2025-2030 die voor de universiteit aanbreekt.

In dit hoofdstuk wordt de geconsolideerde financiële positie van de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) vergeleken met zowel de begroting van 2024 als het voorgaande jaar. Vervolgens worden de gevolgen van deze financiële positie op de ratio’s in kaart gebracht. Daarna komen de continuïteitsparagraaf en de notitie helderheid aan bod. Tot slot volgt een toelichting op de inzet van de bestuursakkoordmiddelen.

Het resultaat na eenmalige posten (inclusief FGG/Erasmus MC) is fors beter dan begroot. In het resultaat zijn eenmalige posten verwerkt die impact hebben op het resultaat na eenmalige posten en waar geen rekening mee is gehouden in de begroting.

1. Toevoegingen aan de reorganisatievoorziening bij zowel FGG/Erasmus MC als EUR Woudestein;
2. De vorming van de (additionele) voorzieningen voor onder andere asbest en geschillen;
3. Een eenmalige afboeking van onderhanden werk voor Tinbergen Building;
4. De bijdrage door EUR aan een MRI-scanner voor EMC segment Zorg ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek. 

Activa ten opzichte van begroting 2024

• De daling van de ‘Materiële vaste activa’ wordt met name veroorzaakt door desinvesteringen in datacenters, omdat deze niet meer in gebruik zijn.
• De toename van de ‘Financiële Vaste Activa’ komt door het afsluiten van een deposito ter waarde van € 4 miljoen bij EUR Holding BV en een door Stichting Sport verstrekte lening van € 560.000 voor de renovatie van het Skadi-roeigebouw in Rotterdam.
• De ‘Overige vorderingen’ stijgen door een verschuiving naar de deposito’s vanuit de liquide middelen met € 14 miljoen.
• De ‘Liquide middelen’ stijgen door de ontvangen bestuursakkoordmiddelen die in 2024 niet volledig zijn besteed. Daarnaast is sprake van vertraging in uitvoering van een aantal huisvestingsprojecten.
• Het ‘Eigen vermogen’ is gedaald door het toevoegen van het negatieve resultaat 2024. In de begroting 2024 was uitgegaan van een negatiever resultaat.
• De stijging van de ‘Voorzieningen’ wordt veroorzaakt door een toename van voorzieningen voor personeel (onder meer voor reorganisaties), asbest en voor claims en rechtszaken.
• De ‘Materiele vaste activa’ is stabiel ten opzichte van het voorgaande jaar. Enerzijds waren er verdere investeringen in CiO (onder andere de start van de renovatie van Tinbergen Building) in 2024, anderzijds waren er afschrijvingen op bestaande activa.
• De toename van de ‘Liquide middelen’ wordt voor € 24,7 miljoen verklaard door de ontvangsten van de bestuursakkoordmiddelen. Die zijn in 2024 niet volledig besteed. Aanvullend is er een toename van de vooruit gefactureerde en ontvangen termijnen projecten opbrengsten van € 12,2 miljoen.
• Het negatieve resultaat 2024 wordt ten laste gebracht van het ‘Eigen vermogen’. Dit verklaart de daling in 2024.
• De toename van ‘Kortlopende schulden’ van € 24,7 miljoen is te verklaren doordat de starters- en stimuleringsbeurzen later starten door openstaande vacatures.   

Passiva ten opzichte van begroting 2024

• Het ‘Eigen vermogen’ is gedaald door het toevoegen van het negatieve resultaat 2024. In de begroting 2024 was uitgegaan van een negatiever resultaat.
• De stijging van de ‘Voorzieningen’ wordt veroorzaakt door een toename van voorzieningen voor personeel (onder meer voor reorganisaties), asbest en voor claims en rechtszaken.
• De kortlopende schulden namen verder toe door het vertraagd uitgeven van de bestuursakkoordmiddelen voor sectorplannen, starters- en stimuleringsbeurzen. De vertraging is het gevolg van het later starten van trajecten en openstaande vacatures. De resterende middelen worden na 2024 uitgegeven conform de meerjarenbegroting.

Activa ten opzichte van de realisatie 2023

• De ‘Materiele vaste activa’ is stabiel ten opzichte van het voorgaande jaar. Enerzijds waren er verdere investeringen in CiO (onder andere de start van de renovatie van Tinbergen Building) in 2024, anderzijds waren er afschrijvingen op bestaande activa.
• De toename van de ‘Liquide middelen’ wordt voor € 24,7 miljoen verklaard door de ontvangsten van de bestuursakkoordmiddelen. Die zijn in 2024 niet volledig besteed. Aanvullend is er een toename van de vooruit gefactureerde en ontvangen termijnen projecten opbrengsten van € 12,2 miljoen. 

Passiva ten opzichte van de realisatie 2023

• Het negatieve resultaat 2024 wordt ten laste gebracht van het ‘Eigen vermogen’. Dit verklaart de daling in 2024.
• De toename van ‘Kortlopende schulden’ van € 24,7 miljoen is te verklaren doordat de starters- en stimuleringsbeurzen later starten door openstaande vacatures.  

Ontwikkeling solvabiliteit

De solvabiliteit daalde als gevolg van een forse toename van de kortlopende schulden, voornamelijk door een stijging van nog niet uitgegeven bestuursakkoordmiddelen.  

Ontwikkeling liquiditeit

Zowel de onderwijsinspectie als de interne richtlijnen hanteren een signaleringswaarde van 0,5 voor de liquiditeitsratio. Op basis van de geconsolideerde cijfers 2024 komt de liquiditeitsratio voor 2024 boven de signaleringswaarde van 0,5 uit. De universiteit beschikt over voldoende liquide middelen om haar korte termijn verplichtingen na te komen. De liquiditeitsratio is onderhevig aan veranderende (markt)omstandigheden en kan variëren. Hierdoor fungeert de signaleringswaarde als indicator in plaats van als vast gegeven. Gedurende het jaar wordt de liquiditeit gemonitord in de planning en control cyclus door middel van de liquiditeitsprognose.

Door de verwachte vastgoedinvesteringen van het CiO III en IV programma in de komende jaren (en in het bijzonder de verbouwing van Tinbergen Building) zal de liquiditeitspositie onder druk komen te staan. Naar verwachting ontstaat er op zijn vroegst eind 2025 een financieringsbehoefte. Dat gebeurt als de CiO-investeringen op basis van de recente investeringsraming qua omvang en timing worden gerealiseerd. Zie ook de toelichting opgenomen in de paragraaf ‘Investeringen’.

Signaleringswaarde mogelijk bovenmatig publiek eigen vermogen

Het feitelijk eigen vermogen (publiek deel van het eigen vermogen) van de EUR bedraagt ultimo boekjaar 2024 € 170 miljoen. Het normatief eigen vermogen bedraagt voor de EUR ultimo boekjaar 2024 € 382 miljoen. 

Het publiek eigen vermogen komt daarmee niet boven de signaleringswaarde voor mogelijk bovenmatig publiek eigen vermogen van onderwijsinstellingen. 

De cijfers zoals opgenomen in de geconsolideerde balans en de geconsolideerde staat van baten en lasten vormen de grondslag voor het berekenen van het feitelijk eigen vermogen en het normatief eigen vermogen.

Deze paragraaf biedt inzicht in het beleid van de EUR, de verwachte gevolgen hiervan voor onze financiële positie en de hiermee samenhangende risico’s voor de jaren 2025 en verder. Een en ander is in overeenstemming met de voorschriften van het ministerie van OCW in de Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs. De rapportage van het toezichthoudend orgaan is opgenomen in hoofdstuk 1 van dit jaarverslag.

De meerjarenbegroting als onderdeel van het meerjarenplan, vastgesteld door het College van Bestuur op 19 november 2024 en goedgekeurd door de Raad van Toezicht op 16 december 2024, vormt een belangrijke basis voor de continuïteitsparagraaf. Deze meerjarenbegroting betreft een periode van vijf jaar. Er zijn diverse onzekerheden die een impact kunnen hebben op de financiën van onze universiteit. Zo zijn er aangekondigde en nog niet nader uitgewerkte bezuinigingen en nieuwe ontwikkelingen met een naar verwachting fors negatief effect op de financiële resultaten. Een voorbeeld hiervan is de voorgestelde extra regulering van de internationale instroom, die bij invoering naar verwachting zal leiden tot een forse daling van het aantal buitenlandse studenten.

We starten met een toelichting op belangrijke ontwikkelingen, gevolgd door een toelichting op elementen uit de meerjarenbegroting.

Voor de komende jaren verwachten we een stabilisatie van het aantal studenten, met een gewijzigde verhouding tussen bachelor- en masterstudenten: eerst een toename van masterstudenten tot 2027, gevolgd door een daling, terwijl het aantal bachelor-studenten een tegenovergestelde beweging maakt. Ook verschuift de verhouding tussen studenten uit de Europese Economische Ruimte (EER) en studenten van daarbuiten, met een verdere afname van EER-studenten en een stijging van niet-EER-studenten. De impact van de WIB is hierin nog niet verwerkt, maar zal naar verwachting leiden tot een daling van het aantal internationale studenten, waardoor de gepresenteerde aantallen lager uitvallen.

De afname van EER-studenten leidde al tot een verlaging van de student gebonden bekostiging (impact referentieraming). Daarnaast zal de WIB de rijksbijdrage en collegegeldbaten verder doen dalen. Scenarioanalyses tonen aan dat de financiële impact bij de EUR kan oplopen tot € 75 miljoen per jaar. In deze scenarioanalyse gaan we ervan uit dat we alle internationale studenten verliezen. Dit is nog niet verwerkt in de begroting.

Stijging personele lasten en krapte op de arbeidsmarkt

De cao-onderhandelingen in 2024 leidden tot een stijging van de loonkosten met 3,7% vanaf september 2024. Per 1 januari 2025 stegen de lonen met nog eens 1%. Het is nog onzeker of deze loonstijging (volledig) wordt gecompenseerd door OCW.

De cao verplicht onderwijsinstellingen om meer vaste contracten aan medewerkers te verlenen. Dit staat op gespannen voet met de dalende budgetten, waardoor de druk op het financiële resultaat toeneemt. Door het toenemende aantal vaste medewerkers wordt de EUR minder wendbaar, wat leidt tot een verminderde financiële flexibiliteit. Inmiddels zijn de onderhandelingen met de vakbond gestart voor een nieuwe cao.

De werkdruk blijft hoog. De middelen voor starters- en stimuleringsbeurzen, bedoeld om de werkdruk te verlagen, worden vanaf 2025 niet langer toegekend. Hoewel het regeerakkoord middelen bevat voor het verlagen van de werkdruk en talentbeleid, is het toegekende bedrag aanzienlijk lager dan voorheen. 

Het aantal fte daalt tot en met 2028 naar 6.304. De daling bij het wetenschappelijk personeel en promovendi houdt verband met het stopzetten van de starters -en stimuleringsbeurzen per 1 januari 2025. Door de krapte op de arbeidsmarkt blijft het (nog steeds) een uitdaging om personeel in loondienst aan te trekken en te behouden. Daarnaast zal de WIB de vraag naar Nederlandstalig onderwijspersoneel vergroten en daarmee een aanvullende, nieuwe uitdaging betekenen voor de EUR door een grotere afhankelijkheid van de Nederlandse arbeidsmarkt.

Op het vlak van professionals kan de handhaving op de wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) met ingang van 1 januari 2025 tot een lichte stijging van het aantal geschikte kandidaten op de arbeidsmarkt leiden, aangezien zzp’ers mogelijk besluiten om in loondienst te gaan werken.

Deze ontwikkelingen vragen om een focus op duurzame inzetbaarheid, gerealiseerd door een veerkrachtige organisatie met sterk leiderschap. Hierbij ligt de nadruk op de ontwikkeling en het behoud van medewerkers, het voorkomen van uitval en ziekte door een behapbare werkdruk en het bieden van de benodigde middelen en ondersteuning om het werk optimaal uit te kunnen voeren.

Gezien de financiële situatie kan het echter nodig zijn om in de toekomst strakker bij te sturen op de formatie, waarbij de te nemen maatregelen afhankelijk zijn van de impact van de bezuinigingen van de overheid.

Arbeidsmarkt en prijsontwikkeling

Net als in voorgaande jaren verwachten we in 2025 en de jaren daaropvolgend schaarste aan bouwmateriaal en -personeel. Samen met de hoeveelheid werk dat voorhanden is, maakt het dat aannemers risicomijdend inschrijven. Hierdoor neemt de kans op het vinden van meerdere geschikte af en werkt de concurrentie niet zoals in het verleden. Dit alles kan leiden tot een stijging van de bouwkosten en het uitlopen van de planning.

De energiekosten lijken zich meer te stabiliseren, hoewel de onzekerheid voortduurt door geopolitieke ontwikkelingen. Aandacht voor het sturen van energieverbruik op de campus is van groot belang. Daarbij spelen de openingstijden en het gebruikspatroon van de gebouwen een grote rol, net als verbetering van de efficiënte inzet ervan.

In 2025 ligt de focus op het realiseren van de doelstellingen uit de Portefeuilleroutekaart Energie-transitie Gebouwen (PEG), waarbij energiebesparende maatregelen centraal staan. Met de energiebesparende maatregelen werkt de universiteit toe naar ‘Paris Proof’ in 2030. Ook stellen we een lange termijn energiemanagementvisie op, welke bijdraagt aan het verder optimaliseren van ons energieverbruik.

Absorberen meerkosten Tinbergen

Midden op Campus Woudestein staat het Tinbergen Building, een gemeentemonument dat sinds 1968 in gebruik is. De meeste technische installaties van dit gebouw zijn over hun levensduur en voldoen niet meer aan de huidige wetgeving. Tinbergen wordt daarom aankomende jaren gerenoveerd. De totale investeringskosten zijn gezien de marktontwikkelingen fors hoger dan een aantal jaren geleden is geraamd. Om de extra kosten te kunnen bekostigen zijn besparingsmogelijkheden onderzocht en taakstellend verwerkt in de vastgoedbegroting.  

Risicobeheersing en controlesysteem

In het streven naar een solide en goed functionerende organisatie hanteert EUR een robuust beheersingskader. Dit kader is gebaseerd op een gezamenlijke beleidsvorming, verankerd in de brede strategie van de EUR en gedragen door alle betrokken partijen, waaronder het CvB, decanen, directeuren van ondersteunende diensten en onderwijs- en onderzoeksdirecteuren. Centraal staat in dit kader een interactieve besturingsfilosofie, waarbij een decentrale bestuurscultuur en integraal management van decentrale beheerders essentieel zijn, en die passen binnen de vastgestelde kaders van het CvB.

Het interne beheersingssysteem omvat diverse reglementen en procedures die zijn ontworpen om redelijke waarborgen te bieden en belangrijke risico's te identificeren en te beheersen. Deze aanpak wordt verder ondersteund door een doordacht risicomanagementbeleid en een robuust risk & control framework. Onderdeel daarvan is het bepalen van de risicobereidheid binnen de vastgestelde universitaire kaders. Dat is een verantwoordelijkheid van het CvB en dat college legt deze voor aan de RvT. De risicobereidheid betreft geen vast gegeven en is, als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen, aan veranderingen onderhevig. De EUR onderschrijft de VSNU code goed bestuur.

In deze risicoparagraaf wordt dieper ingegaan op de specifieke EUR-brede risico's die van invloed kunnen zijn op de financiële en operationele gezondheid van de universiteit, evenals de maatregelen die worden genomen om deze risico's te beheersen en te mitigeren.

 Private activiteiten waarin met publieke middelen geïnvesteerd is

Een deel van de activiteiten van de EUR valt onder de beleidsregel. Hierna wordt per categorie verantwoording afgelegd over de investeringen met publieke middelen in private activiteiten.   

Contractonderwijs

Bijna alle niet-bekostigde onderwijsactiviteiten van de EUR worden uitgevoerd door de verbonden partijen, hoofzakelijk in de werkmaatschappijen van EUR Holding B.V. en bij RSM B.V. Binnen de faculteiten en diensten van de EUR vinden private onderwijsactiviteiten slechts op beperkte schaal plaats, met een totale waarde van € 3,0 miljoen. 

Een groot deel van dit bedrag heeft betrekking op het Language en Training Centre (LTC), waarbinnen allerlei (taal)cursussen gegeven worden die in eerste instantie gericht zijn op studenten en medewerkers van de EUR, maar ook voor derden toegankelijk zijn. Door het aanbieden van (taal)cursussen worden studenten en medewerkers van de EUR niet alleen in staat gesteld om een (hoogwaardige en positieve) bijdrage te leveren aan het bekostigde onderwijs en onderzoek van de EUR, maar ook aan de rest van de samenleving. Het LTC heeft over kalenderjaar 2024 een bedrag van € 1,2 miljoen aan baten gerealiseerd en een positief resultaat behaald van € 0,4 miljoen. Daarmee is het LTC kostendekkend gebleken. 

Het LTC is juridisch en organisatorisch ingebed binnen de centrale organisatie van de EUR en valt onder de verantwoordelijkheid van de directie Education & Student Affairs. De dagelijkse aansturing vindt plaats door de directeur van het LTC. Het LTC handelt conform het EUR-brede risicomanagementbeleid en volgt de (interne) richtlijnen ten aanzien van rechtmatigheid. Financiële toetsing op kostendekkendheid en het voorkomen van ongeoorloofde kruisfinanciering vindt plaats in samenwerking met Concern Control en de afdeling Juridische Zaken. 

Het overige contractonderwijs (in totaal € 1,8 miljoen) bestaat uit allerlei onderwijsactiviteiten, waarvan de meeste geldstromen kleiner zijn dan € 50.000. Voor deze activiteiten hanteren faculteiten en diensten – mede gelet op de administratieve lasten – momenteel geen volledig gescheiden administratie. Hierdoor is het op dit moment niet mogelijk om nauwkeurig vast te stellen in hoeverre deze activiteiten kostendekkend zijn. In 2025 wordt verder onderzocht hoe in het nieuwe bedrijfsvoeringsysteem van de EUR een beter onderscheid gemaakt kan worden tussen publieke en private activiteiten, en hoe het rendement en de risico’s van private activiteiten beter inzichtelijk kunnen worden gemaakt. Het nieuwe bedrijfsvoeringsysteem wordt naar verwachting in 2026 geïmplementeerd.   

Volledigheidshalve merken we op dat het International Institute of Social Studies (ISS) met haar onderwijs een bedrag van € 2,3 miljoen aan baten heeft gerealiseerd. ISS is een instituut van de EUR dat wereldwijd onderwijs en onderzoek verzorgt. Het onderwijs van ISS omvat bijvoorbeeld een tweetal geaccrediteerde masters, welke hoofdzakelijk gericht zijn op studenten uit ontwikkelingslanden. ISS ontvangt onder meer via het Ministerie van Buitenlandse Zaken financiering voor de uitvoering van haar onderwijs (en onderzoek). De financiering vanuit het Ministerie van Buitenlandse Zaken loopt via de rijksbijdrage van de EUR en wordt door de EUR direct doorgestort naar ISS. Daarom ziet de EUR het onderwijs van ISS als onderdeel van haar wettelijke taak. 

Voor het contractonderwijs dat binnen de faculteit of dienst aangeboden wordt, geldt dat respectievelijk de decaan of dienstdirecteur hier eindverantwoordelijk voor is. De risico’s in dit kader hebben onder meer betrekking op kwaliteitsbewaking, afstemming met het reguliere onderwijs en naleving van regelgeving omtrent mededinging en bekostiging. Beheersmaatregelen worden onder andere genomen via het nieuwe bedrijfsvoeringsysteem, via centrale en decentrale contractcontroles (de zogenoemde FLAT-checks) en via interne toetsingsmomenten binnen de planning- en controlcyclus. Daarnaast is het EUR-reglement Geschillencollege Niet-Initieel Onderwijs 2023 van toepassing op het contractonderwijs van de universiteit, waarin bijvoorbeeld uitgewerkt wordt hoe de EUR omgaat met geschillen. 

 Contractonderzoek

Binnen de EUR worden allerlei onderzoeksprojecten uitgevoerd voor onder meer overheidsinstanties en het bedrijfsleven. De uitkomsten van deze onderzoeksprojecten zijn doorgaans voor een breed publiek toegankelijk. Op deze manier draagt de EUR (academische) kennis over ten behoeve van de maatschappij. De EUR beschouwt deze onderzoeksactiviteiten dan ook als onderdeel van haar valorisatie-opdracht. Echter, vanuit het Ministerie van OCW bestaat hier nog onduidelijkheid over. Het ministerie heeft aangekondigd hier in 2025 een apart onderzoek voor uit te (laten) voeren. In afwachting van dit onderzoek blijft de EUR ook in 2025 onderzoeksprojecten uitvoeren die van maatschappelijk belang zijn, mits deze passen binnen de bestaande beleidskaders van de universiteit. 

In de projectadministratie wordt vastgelegd of een project een publiek of privaat karakter heeft. Op basis van een interne analyse blijkt dat slechts een beperkt deel van de onderzoeksprojecten moet worden aangemerkt als private activiteiten. Het gaat hier om een bedrag van circa € 4,1 miljoen aan baten. De baten uit contractonderzoek vloeien terug naar de universiteit om bijvoorbeeld vervolgonderzoek te kunnen uitvoeren. Het positieve resultaat uit privaat contractonderzoek bedroeg in 2024 circa € 0,4 miljoen (op basis van de afgesloten onderzoeksprojecten). 

Het beleid van de EUR schrijft voor dat minimaal de integrale kostprijs wordt doorbelast bij privaat contractonderzoek, zodat het risico op het weglekken van publieke middelen beperkt blijft en oneerlijke concurrentie vermeden wordt. Bij de bepaling van de integrale kostprijs wordt ook een risico-opslag gehanteerd, die gelijkstaat aan de kapitaalmarktrente per 1 januari van het lopende jaar. 

Contractonderzoek is juridisch en organisatorisch ingebed binnen de reguliere onderzoeksstructuur van de EUR. Voor contractonderzoek dat binnen de faculteit uitgevoerd wordt, geldt dat de decaan eindverantwoordelijk is. De projectleider is operationeel verantwoordelijk en ziet toe op de inhoudelijke uitvoering en budgetbewaking. De risico’s binnen contractonderzoek hebben vooral betrekking op reputatie, onafhankelijkheid, integriteit en financiële haalbaarheid. Deze risico’s worden beheerst via verschillende maatregelen, waaronder:

• Sectorale gedragscodes zoals de Nederlandse gedragscode wetenschappelijke integriteit;
• Intern beleid met betrekking tot intellectueel eigendom, publicatierechten en omgang met opdrachtgevers;

De FLAT-check procedure, waarbij – afhankelijk van het financiële volume – overeenkomsten worden getoetst op juridische-, financiële- en integriteitsrisico’s.

Verhuur

De totale opbrengsten uit verhuur bedroegen in 2024 ruim € 9,6 miljoen, inclusief de opbrengsten uit de parkeergarage en de doorbelasting van servicekosten. Een aanzienlijk deel van deze opbrengsten (€ 6,4 miljoen) is afkomstig uit verhuur aan organisaties die gelieerd zijn aan de EUR. Door huisvesting aan te bieden aan verbonden partijen ondersteunt de EUR onder meer initiatieven op het gebied van Leven Lang Ontwikkelen (LLO), ondernemerschap en valorisatie. Hiermee leveren de EUR en haar verbonden partijen een positieve bijdrage aan de maatschappij. 

Het overige deel van de verhuuropbrengsten (€ 3,2 miljoen) betreft voornamelijk verhuur aan commerciële partijen (exploitanten). De verhuur aan exploitanten draagt bij aan de levendigheid van de campus en versterkt de sociale cohesie en het welzijn van studenten en medewerkers. Daarnaast ontstaan op deze manier mogelijkheden voor samenwerking en kruisbestuiving met externe partners. 

De verhuurtarieven van de EUR zijn gebaseerd op een integraal kostprijsmodel en zijn daarmee kostendekkend. Ook de servicekosten worden integraal doorbelast. Op deze wijze wordt, in lijn met de beleidsregel, geborgd dat er geen publieke middelen wegvloeien naar het private domein. 

De dienst Real Estate & Facilities (RE&F) is verantwoordelijk voor het volledige verhuurproces, inclusief tariefstelling en contractbeheer. De risico’s die samenhangen met verhuuractiviteiten betreffen onder meer aansprakelijkheid, veiligheid, juridische risico’s en reputatie. Ter beheersing hiervan hanteert de EUR:

• Het Ordereglement gebouwen, terreinen en voorzieningen 2024, waarin de kaders voor gebruik en verhuur zijn vastgelegd;
• Standaardhuurovereenkomsten en algemene voorwaarden, waarin expliciete afspraken zijn opgenomen over onder andere aansprakelijkheid en gebruiksvoorwaarden;
• Een actieve monitoring van het verhuurproces en het gebruik van de campusvoorzieningen, zodat eventuele knelpunten tijdig gesignaleerd en opgelost worden.

Tot slot geldt dat nieuwe en afwijkende verhuuractiviteiten via de FLAT-check procedure worden getoetst op naleving van de relevante wet- en regelgeving, waaronder staatssteunregels.

Detachering

De EUR detacheert haar medewerkers in bepaalde gevallen aan haar verbonden partijen en in mindere mate ook aan andere universiteiten en overige instellingen. Detacheringen dragen bij aan (de kwaliteit van) de wettelijke taken van de EUR: medewerkers verrijken hun expertise door tijdelijke inzet in een andere omgeving en brengen de opgedane kennis terug naar de organisatie. Bovendien versterken detacheringen het academische en professionele netwerk van medewerkers en bevorderen zij de wisselwerking tussen theorie en praktijk. Hoewel de inhoud en doelstellingen per detachering kunnen verschillen, geldt in algemene zin dat detacheringen uitsluitend plaatsvinden in het verlengde van de publieke taak van de EUR. Hiermee wordt rechtgedaan aan de kaders uit de beleidsregel. 

In 2024 bedroegen de private opbrengsten uit detachering € 4,9 miljoen. Een aanzienlijk deel van deze opbrengsten (€ 3,6 miljoen) betreft detacheringen vanuit faculteiten naar verbonden partijen van de EUR. Het resterende deel (€ 1,3 miljoen) had betrekking op detacheringen naar derden. De EUR brengt in de regel minimaal de integrale kostprijs in rekening bij detacheringen, zodat er geen sprake is van (indirecte) subsidiëring van derden met publieke middelen. 

Detacheringen worden formeel vastgelegd in een detacheringsovereenkomst met de ontvangende partij. De leidinggevende van de medewerker beoordeelt de inhoud en het doel van de detachering, waarna formele goedkeuring volgt door de decaan of dienstdirecteur. De diensten Human Resources (HR) en Juridische Zaken (JZ) ondersteunen bij de totstandkoming van detacheringen (denk aan het afstemmen van arbeidsvoorwaarden en het opstellen van overeenkomsten). 

In 2025 zijn de standaard detacheringsovereenkomsten geactualiseerd, mede op basis van de eisen uit de beleidsregel. Bij de herziening is onder meer aandacht besteed aan risico’s op het gebied van arbeidsvoorwaarden, belangenverstrengeling en reputatie. Door gebruik te maken van gestandaardiseerde juridische documenten en de nauwe betrokkenheid van HR en JZ, wordt geborgd dat deze risico’s adequaat worden beheerst.

Overige activiteiten

Onder overige activiteiten vallen met name dienstverlening aan verbonden partijen en om overige diensten die sterk verband houden met de wettelijke taken van de EUR, De totale baten uit overige activiteiten bedroegen in 2024 circa € 5,0 miljoen. Het resultaat van deze diensten wordt verrekend in het publieke eigen vermogen van de EUR. Op basis van een deelwaarneming is vastgesteld dat de EUR deze activiteiten kostendekkend uitvoert, conform de beleidsregel. Hiermee wordt voorkomen dat publieke middelen wegvloeien naar het private domein en/of dat er oneerlijke concurrentie plaatsvindt. 

De eindverantwoordelijkheid voor de uitvoering en beheersing van deze activiteiten ligt bij de decaan of dienstdirecteur van de betrokken faculteit of dienst. Zij zorgen ervoor dat de activiteiten passen binnen het publieke kader en in overeenstemming zijn met intern beleid en externe regelgeving. Ondersteunende diensten, zoals Juridische Zaken, Concern Control, en Inkoop, toetsen op relevante juridische, financiële en organisatorische risico’s. 

Het College van Bestuur houdt toezicht op de uitvoering en beheersing van deze activiteiten via tussentijdse rapportages, audits en bestuurlijke overleggen. Op die manier wordt de naleving van de beleidskaders structureel gemonitord en wordt waar nodig bijgestuurd.

Valorisatie

De EUR ziet haar valorisatie-activiteiten, conform artikel 1.3 van de WHW, als onderdeel van haar wettelijke taken en daarmee ook als publieke activiteiten. Echter wordt hier voor 2024, vanwege de onduidelijkheid rondom welke valorisatie-activiteiten wel/niet als privaat aangemerkt moeten worden én met het oog op transparante verantwoording, wel apart verantwoording over afgelegd. 

De baten die behoren tot de valorisatie-activiteiten van de EUR bedragen circa € 1,2 miljoen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om baten die voortkomen uit (regionale) samenwerkingsverbanden. De Convergence en Cultuur&Campus zijn mooie voorbeelden van samenwerkingsverbanden die een belangrijke bijdrage leveren aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Een ander voorbeeld van een waardevolle valorisatie-activiteit is het faciliteren van wetenschappelijke congressen. Deze congressen zijn doorgaans voor een breed publiek toegankelijk en worden zonder winstoogmerk opgezet. Het uitwisselen van (wetenschappelijke) kennis staat hierbij centraal. Aangezien de EUR dergelijke activiteiten als publieke activiteiten ziet, worden de voorwaarden uit de beleidsregel niet altijd in acht genomen. Het is met name onzeker of er altijd een integrale kostprijs doorbelast is/wordt.

Overigens ziet de EUR de activiteiten van Erasmus Enterprise ook als valorisatie-activiteiten. Aan het einde van dit hoofdstuk wordt hier een aparte alinea aan gewijd.

De verantwoordelijkheid voor het uitvoeren en beheersen van valorisatie-activiteiten ligt primair bij de faculteiten en diensten waar de activiteiten plaatsvinden. De decaan of dienstdirecteur is dan ook eindverantwoordelijk. Vanuit verschillende ondersteunende diensten worden juridische, financiële en organisatorische risico’s getoetst en beheerst.

Bovendien houdt het College van Bestuur via tussentijdse rapportages, audits en bestuurlijke overleggen toezicht op de naleving en effectiviteit van bestaand beleid.

Bestuursakkoord

Sinds de invoering medio 2022 hebben de starters- en stimuleringsbeurzen impact op het wetenschappelijk onderzoek. Tot en met 2024 ontving de EUR ongeveer € 89 miljoen aan extra middelen, inclusief de compensatie voor de vaste voet en Van Rijn. Door de bezuinigingen van het kabinet Schoof worden er vanaf 2025 geen nieuwe starters- en stimuleringsbeurzen meer verstrekt. De Tweede kamer nam een amendement aangenomen, waardoor er vanaf 2025 landelijk toch € 40 miljoen aan startersbeurzen beschikbaar komt. Het is nog onduidelijk hoe deze middelen worden ingezet. De ruimte die de beurzen uit het bestuursakkoord creëerden voor onderzoek en het verlagen van de aanvraag druk bij het wetenschappelijk personeel is hierdoor komen te vervallen. Wel worden er aan de universiteiten middelen beschikbaar gesteld voor het beheersen van de werkdruk en talentontwikkeling, maar dit bedrag is aanzienlijk lager.

De realisatie van startersbeurzen is 37% van het budget. FGG (€ 4,7 miljoen) en ESE (€ 0,2 miljoen) gebruikten stimuleringsbeurzen om startersbeurzen te bekostigen. 

De realisatie van stimuleringsbeurzen bedraagt 38% van het budget. 

Op basis van de jaarrekeningcijfers 2023 is een integraal kostprijsmodel (IKP-model) ontwikkeld. Dit model vormt de basis voor de integrale kostprijsberekening bij private activiteiten. De uitkomst van het IKP-model is een opslagpercentage voor indirecte kosten ten opzichte van de personele lasten. In dit opslagpercentage worden zowel de facultaire als de centrale overhead toegerekend. Daarnaast wordt er een percentage voor risico-opslag toegevoegd. Het IKP-model geeft een opslagpercentage dat, afhankelijk van de salarisschaal en -trede van de betrokken medewerker, vaak ruim boven de 20% uitkomt. Hierbij is rekening gehouden met een risico-opslag van 2,3%. Het bestuursakkoord schrijft voor dat maximaal 20% van de ontvangen middelen mag worden ingezet voor indirecte kosten. Daarom maximeert de EUR het overheadpercentage met betrekking tot de starters- en stimuleringsbeurzen op 20%. Dat is overeenkomstig het bestuursakkoord.

Voor een inhoudelijke toelichting op de starters- en stimuleringsbeurzen wordt verwezen naar Hoofdstuk 5: Onderzoek – impact voor de wereld.

ESE is actief in SSH-Breed

ESE-onderzoekers zijn vooral betrokken bij Thema 4 Digital Decision Support (voornamelijk econometristen met psychologen van ESSB) en Thema 5 New Ways of Working (bedrijfseconomen, in samenwerking met bestuurskundigen/sociologen van ESSB en bedrijfskundigen van RSM). Deze samenwerking opent de deur naar vernieuwend onderzoek. Dat gaat bijvoorbeeld over in hoeverre managers anders beslissen als ze worden ondersteund door recommender systems. Onder welke omstandigheden vertrouwen ze de (AI-)adviezen van ‘de computer’? Tegelijkertijd is het belangrijk om te zorgen dat mensen die zich in zo’n samenwerking storten en bijvoorbeeld gaan publiceren in tijdschriften buiten het eigen vakgebied, niet in de knel komen door disciplinaire indicatoren die vooral publicaties in de ‘eigen’ tijdschriften honoreren.  

Ontwikkelingen van SSH-sectorplannen bij ESHCC

Na de start van de negen universitair docenten (UDs) en vier postdocs gefinancierd door de SSH-sectorplannen in 2022/2023, is in 2024 ingezet op de bevordering van vier UDs naar universitair hoofddocenten (UHDs). Dit is in lijn met het idee achter het sectorplan dat met het benoemen van UDs ook de bevordering van UHDs nodig is om zo een goede opbouw in de staf te behouden. De SSH-UDs en UHDs bij ESHCC werken aan drie thema’s: Cultureel Erfgoed en Identiteit, Humane AI en SSH-Breed. Er is een natuurlijke kruisbestuiving tussen deze thema’s. Terwijl er op nationaal niveau samenwerking ontstaat op themaniveau via netwerkbijeenkomsten en congressen, zien we dat de verbinding ook binnen de faculteit wordt opgezocht. Recent hebben de betrokken collega's een plan van aanpak opgesteld om de sectorplannen binnen en buiten ESHCC nog beter onder de aandacht te brengen. Ter ondersteuning wordt vanuit het Research Office capaciteit beschikbaar gesteld om de SSH-UDs en UHDs te ondersteunen.

In september 2024 organiseerde ESHCC in samenwerking met Decanenoverleg Letteren en Geesteswetenschappen het eerste landelijke SSH-congres op het gebied van Cultureel Erfgoed en Identiteit op de Erasmus Universiteit. Het congres had als doelen: a) Kennismaken tussen de diverse onderzoeksgroepen werkzaam bij verschillende universiteiten op dit thema; b) uitwisselen van beoogde doelen en expertise binnen sectorplan thema; en c) afspraken maken over samenwerkingskansen in de komende tijd. Een vervolg op dit congres staat gepland voor mei 2025 in Groningen.

Ontwikkelingen bij ESL door sectorplan SSH-Breed

Het sectorplan Rechtsgeleerdheid, gefinancierd vanuit het SSH Domeinbeeld uit 2019, kende in 2024 afrondende werkzaamheden en een end review. Onduidelijk is nog of middelen voor de strategische speerpunten uit dit sectorplan een plek vinden in de lumpsum van de betrokken universiteiten.

Het SSH-Breed programma stelde ESL in staat om de aanwezige expertise op het gebied van digitalisering centraal te stellen in haar onderzoeksprofiel en te verbinden aan relevante initiatieven op campus en daarbuiten. Ook is geïnvesteerd in het samenvoegen van expertise op digitalisering door het oprichten van een nieuw center of excellence: Erasmus Centre of Law and Digitalisation (ELCD). Binnen ESL zijn maandelijkse onderzoeksseminars gehouden, gericht op het aanjagen van samenwerking en kennisuitwisselingen over disciplines heen. Ook fungeerden deze seminars als basis voor interdisciplinaire en inter-institutionele samenwerking met partners op de lange termijn buiten de EUR en in ieder geval buiten Nederland. Voorbeelden zijn de conferentie Security in the Digital Age (met Amsterdam LAw & Technology Institute, en de samenwerking met de Dublin City University voor de European Master in Law, Data and Artificial Intelligence (EMILDAI) en Europese PhD-programma’s in Law, Data, and Artificial Intelligence (EPILDAI.

ESPhil is actief in GW en SSH-Breed

ESPhil heeft vier UDs aangesteld (4 fte) op het budget van de sectorgelden. De UDs zijn aangesteld conform de ingediende plannen en dragen bij aan interfacultaire samenwerking en binnen ESPhil dragen zij bij aan en over de verschillende thema's heen.

ESSB in SW en SSH-Breed

In 2024 kwam bij het sectorplan van SW één UD-positie vrij en die werd weer ingevuld. Hiermee zijn voor 2024 alle UD-posities ingevuld. De UDs leveren een belangrijke bijdrage aan het verlagen van de werkdruk en aan de nationale en lokale samenwerking op de thema’s van het sectorplan. De kwartiermakers dragen samen met de UDs zorg voor de uitvoering van de eerder opgestelde plannen op vlak van onderzoek, onderwijs en impact. De laboratoriumcoördinatoren bieden ondersteuning bij de ontwikkeling van op co-creatie gerichte ontwerp- en interventie-methodologieën. Op het gebied van infrastructuur zijn er verschillende investeringen gedaan, waaronder het ontwikkelen van een co-creatie ruimte en de aanschaf van diverse apparatuur voor het Erasmus Behavioural Lab. Ook worden er vanuit sectorplangelden fMRI scanuren beschikbaar gesteld, wat zal leiden tot meer interdisciplinaire samenwerking. De bestedingen voor infrastructuur kwamen langzaam op gang. Ondanks dat nu de eerste uitgaven zijn gedaan, zal dit een belangrijk focuspunt blijven om onderbesteding in te lopen. 

Ook bij SSH-Breed zijn in 2024 alle posities ingevuld. De labcoördinator die eerder op het SSH-sectorplan stond aangesteld is vervangen door een labcoördinator/programmeur voor het Erasmus Behavioural Lab. Het materieel budget is gebruikt voor het bezoeken van conferenties, het organiseren van workshops en het organiseren van symposia. Deze activiteiten bieden de mogelijkheid tot het aangaan van nieuwe samenwerkingen en het bouwen aan relaties. Daarnaast draagt het bij aan de KPI ‘Organisatie van en bijdragen aan internationale en nationale conferenties’. 

RSM is actief in SSH-Breed

Bij de uitvoering van het plan ‘SSHBreed@EUR’ is er gekozen voor 5 in plaats van de oorspronkelijk geplande 6activiteiten. RSM heeft hiervoor twee thema leads aangesteld. RSM's academische gemeenschap is zich bewuster van de SSH-Breed activiteiten en is gemobiliseerd om actief bij te dragen aan het plan, de geïdentificeerde KPI’s en de onderzoeksprofilering. Een voorbeeld is de focus op het publiceren over onderwerpen die in het verlengde liggen van de ‘SSHBreed@EUR’-thema's en het actief scouten van beurzen gerelateerd aan deze thema's.

Het grootste deel van de middelen wordt besteed aan human capital (11 fte wetenschappelijk personeel). De medewerkers voeren onderzoek uit, ontwikkelen onderwijsactiviteiten (bijvoorbeeld het herontwerp van de BSc track rondom digitalisering), dragen bij aan de in maart 2025 te houden SSH-Breed conferentie en schrijven grant proposals voor de ‘SSHbreed@EUR’ thema's.